Μέσα σε μια φυλακή της Jin-zhou, στα βορειανατολικά του Πεκίνου, όπου εκτίει εντεκάχρονη ποινή κάθειρξης, ο Liu Xiaobo ενημερώθηκε από τη γυναίκα του, Liu Xia, ότι είχε τιμηθεί με το Νόμπελ ειρήνης
Το παρακάτω άρθρο κινείται στον "κανόνα" που θέλει την Κίνα - ένα αυταρχικό καθεστώς με κοινωνική οργάνωση που θυμίζει πρωταρχική καπιταλιστική συσώρευση-, να αποτελεί ένα είδος κομμουνιστικού καθεστώτος. Επιλέγουμε εν τούτοις να το αναδημοσιεύσουμε, όχι μόνο γιατί αποτυπώνει την πραγματική κατάσταση όσον αφορά τα δημοκρατικά δικαιώματα και τη συντριβή τους από το κινέζικο κράτος, αλλά γιατί ίσως αποτελεί εικόνα από το μέλλον και του δυτικού κόσμου, καθώς ο τελευταίος θα μάχεται για να κρατήσει τα ηνία στον διεθνή ανταγωνισμό.
του Jordan Pouille/ περιοδικό Marianne
Ελάχιστοι στην Κίνα γνωρίζουν τον αντιφρονούντα Liu Xiaobo. Βραβεύοντάς τον, τα μέλη της επιτροπής Νόμπελ στηλίτευσαν τις αρχαϊκές μεθόδους των ιθυνόντων της κομμουνιστικής κυβέρνησης, οι οποίοι αποδεικνύονται ανίκανοι να εισακούσουν τις προσδοκίες μιας ολόκληρης κοινωνίας. Η εξουσία μπορεί να ανανεωθεί;
Μέσα σε μια φυλακή της Jin-zhou, στα βορειανατολικά του Πεκίνου, όπου εκτίει εντεκάχρονη ποινή κάθειρξης, ο Liu Xiaobo ενημερώθηκε από τη γυναίκα του, Liu Xia, ότι είχε τιμηθεί με το Νόμπελ ειρήνης. Μέσω Twitter, μετέφερε σε ολόκληρο τον κόσμο την πρώτη αντίδραση του άντρα της: «@LiuXia64: κλαίγοντας, θέλησε να αφιερώσει αυτό το βραβείο σε όλες τις αδικοχαμένες ψυχές της Tian’anmen. Πάλεψαν για την ειρήνη και τη δημοκρατία» -στο εξής καμιά άλλη πληροφορία δεν θα διαρρεύσει. Η Liu Xia εξαναγκάστηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό, με συστηματική διακοπή κάθε τηλεφωνικής επικοινωνίας.
Οι στενοί φίλοι του Liu Xiaobo, συγγραφείς ή στρατευμένοι καλλιτέχνες, θα υποστούν κι αυτοί με τη σειρά τους την οργή του Πεκίνου. Τα κινητά τους τηλέφωνα θα τεθούν εκτός λειτουργίας και τους απαγορεύτηκε η απομάκρυνση από τα σπίτια τους, παρεμποδίζοντας τους να συναντούν δημοσιογράφους ή ακόμη και τις οικογένειες τους. Μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας, ο συγγραφέας Liu Jingsheng αψηφά με σθένος τις απαγορεύσεις: «Έχω ήδη αντιμετωπίσει τους απολυταρχικούς χειρισμούς σε σημαντικά γεγονότα, όπως στις ετήσιες συνόδους της Βουλής ή στη συνάντηση κορυφής του Κόμματος. Τώρα, λόγω του Liu Xiaobo. Στην τελική το φχαριστιέμαι, διότι αυτό σημαίνει ότι το Νόμπελ ήταν ένα μεγάλο πλήγμα για την κυβέρνηση».
Όντας πιο ελεύθερος να κινηθεί και να εκφραστεί, στα εγκαίνια της τελευταίας του έκθεσης σε ένα μουσείο του Λονδίνου, ο αρχιτέκτονας-γλύπτης-καλλιτέχνης Ai Weiwei ξεσπάει: «Αυτό το βραβείο Νόμπελ συνιστά την έσχατη ταπείνωση για το Κόμμα που βρίσκεται στην εξουσία. Ακόμη και μετά από εξήντα χρόνια αρχηγίας, οι κομμουνιστές αρνούνται να εξασφαλίσουν στους Κινέζους, θεμελιώδη δικαιώματα, όπως το δικαίωμα της ψήφου, την ελευθερία να συγκεντρώνονται ή την ελευθερία έκφρασης. Μια ανάλογη πολιτική δύναμη, οιεσδήποτε κι αν είναι οι οικονομικές της επιτυχίες, παραμένει αδιαμφισβήτητα μια απειλή για τον λαό της Κίνας», δηλώνει.
Η νορβηγική κυβέρνηση, η οποία δεν παύει να διατείνεται την απόλυτη ανεξαρτησία της επιτροπής Νόμπελ, πλήττεται με αντίποινα. Μια μουσική κωμωδία, προερχόμενη από το Όσλο, η οποία είχε προγραμματίσει παραστάσεις στο Πεκίνο το Νοέμβριο, απαγορεύτηκε. Η Lisbeth Berg-Hansen, η νορβηγός υπουργός Αλιείας, είδε αίφνης όλες τις επίσημες συσκέψεις της να ακυρώνονται η μία μετά την άλλη, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής της στη Σανγκάι. Κακός οιωνός εν όψει των διαπραγματεύσεων για την υπογραφή μιας σημαντικής συμφωνίας σχετικά το ελεύθερο εμπόριο μεταξύ Κίνας και Νορβηγίας.
Σε μια συνέντευξη στο Helsingin Sanoma, μια καθημερινή φινλανδική εφημερίδα, ο επικεφαλής της επιτροπής Νόμπελ εκφράζει τη δυσαρέσκεια του για τη διαμάχη και το μένος του Πεκίνου, δίχως εντούτοις να εκπλήσσεται: «Λυπούμαστε για τις αντιδράσεις της κινέζικης κυβέρνησης, ωστόσο το περιμέναμε. Ελπίζουμε πάραυτα να επιτρέψουν στον Liou Xiaobo, αυτοπροσώπως, ή στη σύζυγό του να έρθουν να παραλάβουν το βραβείο στις 10 Δεκέμβρη.»
Μέχρι τότε, για τη συντριπτική πλειοψηφία των Κινέζων ο Liu Xiaobo παραμένει άγνωστος! Εάν εισάγουμε το όνομά του σε ένα ηλεκτρονικό ψαχτήρι, κατευθείαν εμφανίζεται μια σελίδα σφάλματος. Στους δρόμους, το όνομα του δεν παραπέμπει σε τίποτα. Λογικό. Οι μανδαρίνοι των ΜΜΕ κουκουλώνουν ολότελα την είδηση του Νόμπελ, ενώ η Global Times, η οποία εκδίδεται στα αγγλικά αλλά ελέγχεται πλήρως από το καθεστώς, αναφέρεται σε μια νέα συνωμοσία της Δύσης, η οποία αποσκοπεί στο να θέσει τροχοπέδη στην ανέλιξη της Κίνας.
Αντιλογία και αμφισβήτηση
«Ο Liu Xiaobo καταδικάστηκε τον περασμένο χρόνο σε εντεκαετή κάθειρξη από την κινέζικη κυβέρνηση. Πολλές χώρες επιχείρησαν να εμπλακούν ενεργά σε εγχώριες υποθέσεις της Κίνας. Η απόφαση της επιτροπής Νόμπελ καθιστά ένα ακόμη παράδειγμα», γράφει η Global Times στην κεντρική της στήλη στις 9 Οκτωβρίου.
Ας σημειώσουμε ότι η εφημερίδα δεν κρατάει καν τα προσχήματα, παραλείποντας να αναφέρει ότι επρόκειτο για μια «ανεξάρτητη» δικαστική απόφαση. Εκ τούτου, σαφώς και η κυβέρνηση αποφάσισε για την καταδίκη του Liu Xiaobo.
Η εφημερίδα καταλήγει δηκτικά: «Αποπειρώνται να επιβάλλουν αξίες. Προφανώς και το βραβείο Νόμπελ 2010 επιλέχτηκε για να πλήξει την Κίνα. Αλλά δεν θα τα καταφέρουν. Τουναντίον, η επιτροπή [Νόμπελ] εξευτελίστηκε. Αυτή η απονομή αποδεικνύει πόσο δύσκολο είναι να αποδεχτεί η Δύση την ανάπτυξη της Κίνας. Η Κίνα θα πρέπει να επιδείξει περισσότερη πίστη και αποφασιστικότητα, ακολουθώντας το δικό της μοντέλο ανάπτυξης, διαφοροποιούμενη από τη δυτική προσέγγιση».
Τριάντα χρόνια οικονομικών μεταρρυθμίσεων, κατάφεραν να ανακάμψουν την οικονομία της Κίνας, αντιμετωπίζοντας αποτελεσματικά τον υποσιτισμό και τον αναλφαβητισμό και οδηγώντας της στην επίφοβη και ζηλευτή θέση της δεύτερης παγκόσμιας οικονομικής δύναμης. Κι αυτό εις βάρος της δημοκρατίας και υπό το σκήπτρο ενός ανυπέρβλητου μονοκομματισμού. Οι αρχές παραδέχονται και επαναλαμβάνουν υπεροπτικά ότι το δημοκρατικό μοντέλο δεν ενέχει τίποτα το οικουμενικό.
Γιατί, τότε, να μην παραδεχτούν δημόσια, την απόφαση φυλάκισης του Liu Xiaobo με την κατηγορία της «υπονόμευσης του Καθεστώτος»; Ο David Kelly, καθηγητής στο κέντρο έρευνας για την Κίνα στο τεχνολογικό πανεπιστήμιο του Σύδνεϋ, διερωτάταιι: «Εάν, σε αντιδιαστολή με ό, τι προασπίζεται ο Liu Xiaobo, η δημοκρατία, η ισονομία και τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι οικουμενικά, ποιες έννοιες αντιπροτείνει η κινέζικη κυβέρνηση στο λαό της; Ποιο είναι λοιπόν το εν λόγω «κινέζικο μοντέλο»; Πρόκειται μονάχα για μια θολή έννοια περί «αρμονικής κοινωνίας» την οποία εν χορώ εξυμνούν τα όργανα προπαγάνδας; Εάν η ιδέα της εξασφάλισης κοινωνικής σταθερότητας μέσω ενός αστυνομοκρατούμενου Κράτους το οποίο απαγορεύει την οιαδήποτε αμφισβήτηση της εξουσίας αντέχει σε μια δημόσια αντιπαράθεση/συζήτηση, τότε το σύστημα είναι το προσήκον».
Προωθώντας τη Χάρτα 08 (Charte 08), ένα μανιφέστο για τη δημοκρατία, ο Liu Xiaobo πυροδότησε δυναμικά αυτή τη συζήτηση.
Το Νόμπελ δεν υποδαυλίζει εκ τούτου ένα δημοκρατικό παλιρροϊκό κύμα, αλλά φέρνει στην επιφάνεια τις ήδη υπάρχουσες ζυμώσεις και αμφισβητήσεις. Διότι, στους κόλπους του καθεστώτος, όσο απολυταρχικό κι αν είναι, υφέρπει μια ασίγαστη μάχη επιρροών μεταξύ μιας σκληροπυρηνικής γραμμής και προοδευτικών μελών κάθε ηλικίας, εκ των οποίων κάποιοι μάλιστα είχαν υπογράψει την περίφημη Χάρτα 08! Ο Mao Yushi συγκαταλέγεται σε αυτούς. Αυτός ο ηλικιωμένος οικονομολόγος, ιδρυτής του ινστιτούτου Unirule, συχνά προσκαλείται στα τηλεοπτικά πλατό, διαλαλώντας τις φιλελεύθερες ιδέες του. Την περασμένη Τρίτη, ο Mao Yushi μας εξέφρασε την ικανοποίησή του: «Υπολήπτομαι την απόφαση της επιτροπής Νόμπελ να απονείμει το βραβείο Ειρήνης στο Δρ Liu Xiaobo, γιατί ενισχύει τις εσωτερικές δυνάμεις προς όφελος των πολιτικών μεταρρυθμίσεων. Οι βαθύτερες διαφωνίες μεταξύ των υψηλά ιστάμενων της Κίνας –υπέρ ή κατά ενός δημοκρατικού ανοίγματος- πλέον δεν μπορούν να συγκαλυφτούν». Την ίδια στιγμή, 23 παλαίμαχοι αξιωματούχοι του Κόμματος, ανάμεσά τους ο Hu Jiwei, τέως διευθυντής της Λαϊκής Καθημερινής (Quotidien du peuple), ή ο Li Hui, πρώην γραμματέας του Μάο, σε ηλικία 94 ετών αλλά ενεργά στο προσκήνιο, συνέταξαν ένα ανοιχτό γράμμα προσκαλώντας τον Πρωθυπουργό, Wen Jiabao, να καταστείλει την επιρροή του Ενιαίου Κόμματος στον κρατικό ημερήσιο τύπο, στις εκδόσεις και στο διαδίκτυο. Επιζητούν παράλληλα την άρση των ταμπού των πληγών της κομμουνιστικής Κίνας, από το Μεγάλο Άλμα προς τα εμπρός έως τη σφαγή στη Τιενανμέν. Εκδιδόμενο στο πρόγραμμα πληροφοριών Σινά, αυτό το κείμενο δεν θα παραμείνει στο διαδίκτυο παρά κάποιες ώρες.
Εντούτοις, για ποιο λόγο η ανάγκη έκκλησης στον Wen Jiabao; Διότι, δύο μόλις χρόνια από τη λήξη της προεδρίας του, ο Πρωθυπουργός αποφάσισε να χαλαρώσει. Πριν από δέκα περίπου ημέρες, παραχώρησε μια αποκλειστική συνέντευξη στο CNN, στην οποία κράτησε μια αξιοπρεπή στάση για το επίμαχο Νόμπελ: «Η επιθυμία και η ανάγκη για δημοκρατία και για ελευθερία του λαού είναι ανυπέρβλητη», αποτίμησε, προσθέτοντας ότι το Κόμμα «θα έπρεπε να δράσει σύμφωνα με το νόμο και το Σύνταγμα». Ωστόσο, η συνέντευξη του αποσιωπήθηκε επιδέξια από τον κινέζικο τύπο… Όπως και να έχει, ο Πρωθυπουργός λογοκρίθηκε…
(ελληνική μετάφραση : Ευαγγελία Τσώνη, REDNotebook, 28 Οκτωβρίου 2010)